“Felsefenin en çok mahrum kalmış olduğu şey sarahattir*. Felsefe sistemleri, yaşamakta bulunduğumuz gerçeğin ölçüsüne göre biçilmiş değildir. Ona pek bol gelmektedirler. Uygun bir şekilde seçerek bunlardan herhangi birini inceleyiniz: göreceksiniz ki bu sistem: insanlardan başka hiç kimsenin, bitki ve yaratıkların bulunmıyacağı, insanların yemeden içmeden varolabilecekleri, uyumıyacakları, rüya görmeyecekleri, konu dışına çıkmıyacakları, kocamış doğup kundakta birer çocuk olarak sona erecekleri; kudretin, aşınmanın inişini yokuş yukarı çıkacağı, her şeyin gerisin geriye gideceği ve tersine olacağı bir aleme de pekala uygun gelecektir. Çünkü hakiki bir sistem, gerçeğin yanı başında bütün mümkünü ve hatta imkansızı bile içine alabilecek kadar pek soyut ve dolayısiyle pek geniş birtakım görüşlerin tümüdür. Tatmin edici diye kabul edeceğimiz açıklama, sistemin kendi konusu ile bağdaşan açıklamadır: bunlar arasında hiçbir boşluk yoktur, başka bir açıklamanın da yer bulabileceği hiçbir aralık yoktur; bu açıklama yalnız o sisteme yaraşır, o sistem yalnız bu açıklamaya elverir. İlim açıklaması işte böyle olabilir. Böyle bir açıklama mutlak sarahati ve tam veya gelişmekte olan apaçıklığı gerekli kılar” (s.3-4).
*sarahat: Açık, belli, anlaşılır olma durumu,
Bergson, Henri (1959), Düşünce ve Devingen, çev. Miraç Katırcıoğlu, Maarif Basımevi, İstanbul.
Salutatorium 
Bir Cevap Yazın