Gündüz Vassaf – Cehenneme Övgü (Gündelik Hayatta Totalitarizm)

BURADA YER, ŞURADA UYURUZ

2

“Mekanın en etkili kullanıldığı apartman dairesi modeli, totaliter bir düzenlemeyi yansıtır. Bu plan, milyonlarca insanın tıpatıp aynı hareketleri yapıp, tıpatıp aynı çevreye tabi olarak yaşaması sonucunu doğurur. Mekanın bu özel düzenlemesi neyin nerede yapılacağını dikte ettiğinden, aynı çatı altında yaşayanların birliktelik duygusunu da ortadan kaldırır. Mekan kullanımını değiştirmeye yönelik yaratıcı girişimleri engeller. Her şeyin yerinin belli olmasıyla, çevrede bir düzen duygusu yaratarak, sahte bir gerçeklik örneği koyar ortaya. Özetle, bir asker için kışla neyse, vatandaş için de apartman dairesi odur. Kışla, kayıtsız şartsız disiplini aşılamaya yarayan üniformanın bir uzantısıdır. Aynı şey, bugün içinde yaşadığımız mekanlar için de geçerli. Bizler, içinde yaşadığımız yüzyılda, apartman kışlalarında oturan siviller haline geldik. Özellikle mekanın her köşesinden azami yarar sağlanan yeni tip apartmanlar, yaşama mekanı totalitarizminin en aşırı örnekleri. Dışarıdan içeriye göz atıldığında, hemen hemen bütün apartman dairelerinde TV aygıtlarının aynı yerde durduğu göze çarpar. Televizyon seyretmek için oturulan kanepe de hep aynı yerdedir. Tıpatıp aynı yerlerde yemek yer, bağırsaklarımızı boşaltır, cinsel ilişkide bulunuruz. Herhangi birimizin, hiç tanımadığı bir apartman dairesine girip, sanki yıllardır orada oturuyormuş gibi her şeyi yerli yerinden bulması işten bile değildir. Günümüzün yaşama mekanları,  sakinlerinin bireysel ve kültürel farklılıklarını yansıtmıyor artık. Bu totaliter yaşama mekanları aracılığıyla, insanın kişiliğini çevresine yansıtmasına yönelik tüm yaratıcılığı körelmiş, yok edilmiştir”(s.26-27).

Vassaf, Gündüz (1997) , Cehenneme Övgü (Gündelik Hayatta Totalitarizm), İletişim Yayınları, İstanbul.