Cogito Ne Demek?

“(‘Düşünüyorum’ anlamında lat. söz; Cogito ergo sum’un kısaltılmışı).

Descartes ‘ın yönemli kuşkudan sonra ya da yöntemli kuşkuyla ulaştığı varlık deneyi. Descartes varlığı kanıtlamak için kuşkudan yola çıkar: her şeyden kuşkuya düşebileceğini, ama kuşkulanan ben’den kuşkuya düşemeyeceğini görür. Böylece Cogito ergo sum (düşünüyorum öyleyse varım) ilkesine ulaşır. Descartes önce ‘Gördüğüm her şeyi yalan sayayım: (…) hiçbir duyumun olmadığını düşüneyim; beden biçim, uzam, devinim ve yerin zihnimin uydurmalarından başka bir şey olmadığına inanayım: öyleyse doğru diye umulacak olan ne?’ diye sorunu belirler. Sonra şu usavurmayı ortaya koyar: dünyada hiçbir şey olmadığına inandım, ‘varolmadığıma da inandım mı?’ Hayır. ‘Bazı şeylere inandıysam’ var-’dım. Hileci bir güç mü şaşırtıyor beni? ‘Beni aldatsa da varolduğum konusunda kuşkum yok. Ne kadar isterse o kadar aldatsın beni, ben herhangi bir şey olduğumu düşündükten sonra beni hiçbir zaman bir hiç yapamayacak. Öyle ki bunları iyice düşündükten sonra, her şeyi dikkatle inceledikten sonra sonuca varmak ve şu önermeyi sallantısız diye benimsemek gerekir: düşünüyorum öyleyse varım.’ Varlığı kuşkudan giderek kanıtlama girişimine Descartes’dan çok önce Aziz Augustinus’da rastlarız” (s. 99-100).

Timuçin, Afşar (2004). Felsefe Sözlüğü, Bulut Yayınları, İstanbul.

dürer