“Marx’da kapitalizm asla sadece artık değerin özel mülk edinilmesi ile tanımlanmamıştır; hatta Engels, devletin, artık değeri bir bütün olarak burjuvazinin yararına mülk edindiği bir durumu imgeler; ama bu kapitalizmin ortadan kalktığı anlamına gelmez.* Sermayenin Marxist teorisi kapitalizmi, üretim araçlarının sermayeye ve iş gücünün metaya dönüşmesiyle, yani meta üretiminin genelleşmesiyle tanımlar. Üretim araçlarının meta olmaya devam ettikleri (yani pazarda alınıp satılabilmeleri – ki bu, dışöerkezci/=ademimerkeziyetçi/ yatırım kararları demek olup kendi payına o da dönemsel aşırı üretim ve işsizlik bunalımları olasılığı demektir) ve işgücünün meta olmaya devam ettiği bir “sosyalizm”, üretim araçlarında özel mülkiyet kaldırılmış olsa bile, sadece devlet kapitalizmi olur. Başka şeylerin yanısıra işin yapıldığı yerlerde hiyerarşik ilişkilerle ve üreticiler kitlesinin kendi emek ürünlerine tasarruf edememeleri ile (bu ise, bu emeğin yabancılaşmış tabiatı demektir) tanımlanan kapitalist üretim ilişkileri – artık değerin özel mülkedinilmesi onun yalnızca bir yanıdır- yüzde 100 olarak varolmaya devam eder.
Kesin olan bir şey varsa, kapitalist üretimden önce de var olan meta üretiminin, aynı zamanda kısmen ondan daha uzun yaşayıp kapitalizm ve sosyalizm arasındaki bütün geçiş evresi süresince de varlığını sürdüreceğidir; ama bunu kapitalizmden artakalan bir kalıntı, henüz tamamiyle aşılmış olmayan önceki toplumdan kalan bir cüuf olarak, toplumsallaştırılmış ekonomi ile çatışma halinde sürdürecektir. Sosyalist bir toplum kurma süreci kesinlikle meta üretiminin sönmesi sürecidir. Değer teorisine dayalı sosyalist bir ekonomi modeli formülleştirmeye çalışmak, Marx’ın Gotha Programının Eleştirisindeki ünlü formülü kullanırsak, burjuva “hukuk”una dayalı sosyalist bir “hukuk” modeli formülleştirmeyi denemek kadar saçmadır”(s.93-94).
Mandel, Ernest (2000), Marx’ın İktisadi Düşüncesinin Oluşumu, (çev. D. Işık), Yazın Yayıncılık, İstanbul.
*Karşılaştırmak için bkz. Engels, Anti-Dühring, Kenan Somer çevirisi, Sol Yay., Mart 1975, s. 414-415.
Salutatorium 
Bir Cevap Yazın