“Egzomolojez, ‘inanç belgesi’ olarak Hıristiyanın onsuz edemeyeceği bir şeydir ve Hıristiyan için vahiy ile açıklanmış hakikatler, sadece bir inanç konusu değil, aynı zamanda kendini bağımlamanın temelindeki yükümlülüklerdir; yani inançlarını sürdürme ve koruma yükümlülüğüdür, bunları gerçekleyen otoriteyi kabullenmedir; bunları, kamu önünde itiraf etmektir; bunlarla uyum halinde yaşamaktır vb. Ama, çok geçmeden bir başka çeşit egzomolojez ortaya çıkar.Bu, günahların egzomolojezidir. Ne var ki, burada da bazı gerçekleri birbirinden ayırt etmek gerekiyor. Nitekim, günah işlediğini kabullenmek, Hıristiyan dinini benimsemek isteyerek vaftiz olmayı talep edenler ya da bazı kusurlar işlemiş Hıristiyanlar için bir yükümlülüktür. Didaskalya*, bu Hıristiyanların kurul önünde egzomolojez yapmaları gerektiğini ileri sürer. İmdi, bu ‘itiraf’, işlenmiş hataların herkes önünde ayrıntılarıyla açıklanma biçimini henüz edinmemiş gibi görünüyor ve daha çok bir kimsenin kendine yönelik olarak ve Tanrı önünde kendisinin günahkar olduğunu kabullendiği bir kolektif ayini andırıyor. Egzomolojez, büyük hatalar ve özellikle putataparlık, zina ve adam öldürme, zulüm işleme ve dinden dönme olaylarında özgüllüğünü kazanıyor; topluluğa katılmanın bir koşulu oluyor ve karmaşık bir kolektif ayine bağlanıyor.
The Confession, Giuseppe Molteni, 1838
II. yüzyıldan V. yüzyıla kadarki tövbe pratiklerinin tarihi, egzomolojezin o sırada çeşitli hataların ve ortaya çıkış koşullarının çözümlemeli bir sözel itirafı olmadığını gösteriyor. Ayrıca, bağışlama erkine sahip olan kişi önünde, yasaya uygun şekilde yerine getirilmiş olması da bağışlanmayı sağlamıyordu. Bundan ötürü o dönemde tövbenin, bir ayinden sonra edinilen ve bir ikinci törenle (kimi zaman ölüm döşeğinde yapılır) sona eren bir statü olduğu söylenebilir. Bu iki an arasında, tövbekar, çileye girerek, dünya nimetlerinden el etek çekerek, belli bir biçimde yaşayarak ve giyinerek tövbe ettiğini açıkça gösteriyordu. Kısacası, bu işi, sözsel dışavurumun başlıca rolü oynamadığı ve işlenen hatalara ilişkin herhangi bir çözümleyici bir açıklamanın söz konusu olmadığı gibi görünen bir dramatiklik içinde gerçekleşiyordu. Gerçekleştirilen uzlaşmadan önce, özel bir ayin yapıldığını ve buna özel olarak ‘ egzomolojez ‘ dendiğini de ileri sürebiliriz. Ama bunda bile, günahkarın, günah işlemiş olduğunu herkesin önünde kabullenmesini sağlayan bir dramatik ve sentetik dışa vurum söz konusuydu. Günahkar, bu kabullenişi, kendisini hem günahkar durumuna açıkça bağlayan, hem de kurtuluşuna hazırlayan bir dışavurumla belgeliyordu. Günahkarın itiraflarının, kilise tövbe yasalarında sözselleştirilmesi, önceleri karşılığı belli günah uygulamasıyla ve daha sonra XII.-XIII. yüzyıllarda tövbe işlemi resmen düzenlendikten sonra sistemleşecekti” (s. 120-121).
Didaskalya: Eski Yunan’da oyun yazarı ozanların oyunculara verdikleri bilgiler böyle adlandırılırdı. Latinlerde, sahne oyunlarının başında yer alan açıklamaya da ‘Didaskalya’ denir. (ç.n.)
Foucault, Michel (2001). Ders Özetleri, (çev. Selahattin Hilav), YKY, İstanbul.
Salutatorium 
Bir Cevap Yazın