Destanlarla İlgili Kısa Bilgiler
“Destanların çekirdek konularına bakıldığında, Mahabharata Ramayana’dan daha eski gözükmektedir. Ancak Ramayana’nın yazıya geçirilip, bitirilişi (yaklaşık MÖ 2. Yüzyıl) Mahabharata’dan daha önce olduğu için, daha eski bir destan olarak kabul edilir.
RAMAYANA, öncelikle Buddhist inançtan etkilenmiştir ve halk arasında yaşayan baladlar, destan bitirilmeden önceki zaman içinde, sık sık destan anlatımlarında kullanılmıştır. Destan, daha sonra Hinduizm’in Vishnu mezhebinin etkisi altına girerek, tamamen Hindulaştırılmıştır.
Ramayana, 24.000 beyit (şloka) ve 7 bölümdür. (kanda) Mahabharata ise 100.000 beyit ve 18 bölümden (parvan) oluşur. Destandan çok bir Purana (Efsanevi Öykü Biçimi) karakteri gösteren Harivamşa ise 35.000 beyit ve 3 bölümdür.
Destanlar çok geniş bir alanı etkileri altına almışlardır. Ramayana’nın yayıldığı alanların başlıcaları şunlardır: Cava adası, Endonezya, Malezya, Filipinler, Kamboçya, Tayland, Laos, Burma, Japonya, Nepal, Seylan, Moğolistan. Destan, bu bölgelerin kendine has yapısı içinde biraz değiştirilmiş olarak anlatılır. Bugün Hindistan’da en çok sevilen ve tutulan anlatımı ise, Tulsi Das’ın (1532-1623) Ram Çarit Manas (Rama’nın Yaptıklarının Biriktiği Göl) adlı eseridir.
Rama, bir savaşçı (kshatriya) çocuğu olmakla birlikte, sürgüne gidişi sırasında bir Buddhist gibi uysal ve yumuşaktır. Sugrıva için Valin’i öldürmesi, aslında kalleşçe bir davranıştır. Bunun dışında genelde iyi bir insan portresi çizer. Daşaratha sözünde duran kral; Kaikeyı ise oğlu için kötülüğü bile göze alan iyi bir anne, fakat kötü bir kişidir. Lakshmana kardeş bağlılığına, Sıta ise eş bağlılığına iyi birer örnektir. Bharata ise, ağabeyi Rama’ya bağlılığını göstermeyi ihmal etmez. Ravana da, destandaki en kötü ve zalim karakterdir.
MAHABHARATA Destanı’nda ilk önce görülenler, Vishnu inancının egemen olmadığı zamanların baş tanrıları Vedik tanrılar, İndra, Agni, Soma vs. dir. Destan, daha sonra, Vishnu mezhebine bağlı din adamlarının egemenliği altında yeniden biçimlendirilmiştir. Ancak destanda, erdem ve adalet tanrısı Dharma’nın ve ‘Dharma Anlayışı’nın da büyük bir önemi olduğu görülmektedir.
Mahabharata’nın konusundan esinlenerek eser yaratmış birçok sanatçı vardır. Örneğin Harsha, Magha ve Bhasa. Bunların içinde en dikkat çeken şair, Kalidasa’dır (MS 3-4. yüzyıl). Onun, destan içindeki bir öyküden (I, 68-75) yola çıkarak yarattığı Şakuntala adlı eseri çok ünlüdür.
Mahabharata’yı ilk okuyanlar Sütalar’dı (Arabacılar). Süta, kralın baş danışmanı ve en güvendiği kişiydi. Hukuksal sorunlara karışır, soykütüğü tutar ve saz şairliği yaparlardı. Krshna da bir arabacıdır ve destanda, aklı ve doğaüstü yetenekleriyle, Pandu kardeşlere büyük yardımlarda bulunur. Özellikle Bhishmaparvan (25-42) bölümünde Arcuna’ya okuduğu ‘Tanrısal Şarkı’ (Bhagavadgıta) çok önemlidir. İzleyen dönemlerde din adamları (brahmanlar), sütaları, bulundukları güçlü konumdan indirerek, yerlerine geçmişler ve destan anlatıcılığı işini de tekellerine almışlardır.
700 beyitten oluşan Bhagvadgıta’nın yazarı belli değildir ve büyük bir olasılıkla destana sonradan eklenmiştir. Krshna, tıpkı Rama gibi, tanrı Vishnu’nun insan olarak bedenleşmiş halidir. Bu duruma Avatara denir. Savaş öncesi, cesaretini yitirmiş olan Arcuna’ya cesaret vermek için, ona felsefesini açıklar ve onu yüreklendirir. Buna göre ‘benlik’ diye bir şey yoktur. Sen-ben hep aynı varlığın parçalarıyızdır. Bugün savaşta öldürülecek kişiler, yarın bir başka bedende yeniden doğacaklardır. Bilge kişi, Krshna tarafından belirlenen Yoga yolunu izlemelidir.
Mahabharata destanında yer yer hayvanların konuşturulduğu (fabl türü) masallara da rastlanır. Bunlar, daha sonra ortaya çıkan Pançatantra masal serisine kaynaklık etmiş olabilir. Peri masallarına veya kahramanlarla ilgili masallara da rastlanır. Bunlara en iyi örnek, Nala ile Damayanti ve Savitri ile Satyavan öyküleridir. Brahmanların gücünü öven ve egemenliklerini pekiştiren brahman efsanelerine en iyi örnekler ise Çyavana öyküsü ile Parıkshıt öyküsüdür.
HARİVAMŞA Destanı, Mahabharata’nın eki olarak kabul edilir. Tanrı Vishnu’nun bedenleşmiş hali olan Krshna’nın aşkları, maceraları ve kahramanlıklarını anlatır. Genelde Vishnu mezhebinin bir övgü aracıdır. Diğer iki destana kıyasla oldukça önemsiz bir yapıttır. İçeriği Vishnu Purana ve Bhagavata Puruna’ya benzer” (s. 15-17).
Winternitz, Moritz (2002). Hint Destanları, (çev. Korhan Kaya), İmge Kitabevi, Ankara.
Salutatorium 
Bir Cevap Yazın