Hegel’de ‘Sanatın Ölümü’ Üzerine Bir Deneme
“Hegel söylemi ‘tarihin sonu’ başlığı altında pek çok şeyin sonundan, tükenişinden, ölümünden söz eder. Sanat da bunlardan biridir. Sanat, Hegel için insanlığın geçmişine ait bir şeydir. Sanat türlerini mimarlıktan başlayıp heykel, resim, müzik ve şiirden geçerek nesre ulaşan ve giderek maddesel olandan, duyumlanabilir olandan uzaklaşan bir biçimde sınıflandıran Hegel, çağının tipik sanat türünün roman olduğunu söyler. Bu sanat türlerinin kendi iç gelişim süreçleri de aynı yolu izlemektedir; giderek duyumlanabilir olandan, yani kökensel anlamıyla estetik olandan uzaklaşma. Bu çizgi özellikle şiirde çok iyi bir biçimde kendini açığa vurmaktadır. Şiir tinsellikten, kavramdan, evrensellikten bir şeyler aldıkça estetik alanın dışına düşer.
Hegel’in çağdaşları arasında oldukça yaygın olan ‘sanatın ölümü’ düşüncesi, çağdaşlarının tersine, Hegel’i üzmemektedir. Çünkü sanat, bir dil-öncesi, ya da başka bir deyişle, kötü konuşulan bir dildi. Hegel’in bu düşüncesini nasıl temellendirdiğini görmeden önce açıklamamız gereken iki nokta var:
1. Hegel, sanatı, temsil edici olmayan bir etkinlik olarak almaktadır. Son derece çağcıl nitelikte olan bu anlayış Frankfurt Okulu’nun Hegel’de esinlenme noktalarından biridir.
2. Estetik, insanlığın tine ulaşım sürecinde geçtiği evrelerden birinin, Yunan uygarlığının temel kategorisi olmuştur. Yunan tinselliğinin kendisi aracılığıyla anlatımını bulduğu din, estetik bir dindir. Hegel Yunanlıların estetik dini Hıristiyanlığı karşılaştırarak birincinin estetik nitelikte oluşunun Tanrı düşüncesine tam olarak ulaşmada nasıl bir engel oluşturduğunu açıklamaktadır: Estetik, beraberinde zorunlu olarak getirdiği maddesel, bireysel, duyumsal boyuttan ötürü, kaçınılmaz olarak, kavram-öncesi, yani akıl öncesi ve (Hegel’de bu üçü aynı şey olduğu için) dil-öncesi bir şeydir” (s. 110-111).
Bumin, Tülin (2013). Hegel, YKY, İstanbul.
Salutatorium 
Bir Cevap Yazın