Ursula K. Le Guin – Her Yerden Çok Uzakta

“Birşey yok hiçbirşey yok bundan üstün.
Ömrümce görmezsem de bir daha,
eh diyebilirim yine de,
Bir kez orada bulundum.”

“Hiç kadın besteci yok mu? Bir kaç tane olması gerekir’ dedim. Varmış, ama pek fazla değilmiş. Fazla olsa bile bunu bilemezmişsin. Çünkü opera besteleseler sahnelenmez,
senfoni yaratsalar icra edilmezmiş. ‘Ama yapıtları iyi olsa, yani gerçekten iyi olsa, herhalde icra edilirdi. Daha tam birinci sınıf bir yapıt ortaya çıkmadı’ dedi.

‘Neden çıkmamış?’ Düşününce insana garip geliyor. Popüler müzikte pek çok kadın besteci var şimdi, çoğu tür müzikte şarkı söyleyenlerin yarısı daima kadın olmuştur; her neyse, müzik erkeksi bir şey gibi değil, insanca bir şey gibi görünüyor.

‘Neden çıkmadığını bilmiyorum. Belki ilerde nedenini kendim anlarım’ dedi, oldukça ciddi bir ifadeyle. ‘Ama sanırım önyargıyla falan ilgili bir şey bu. Tıpkı az önce bana anlattığın şu kendini gerçekleştiren bilmem ne gibi.’

‘Kendini gerçekleştiren öngörü mü?’

‘Evet. Herkes yapamazsın deyince sen de inanıyorsun. Edebiyatta da böyle olmuş; ta bir sürü kadın bunları dinlemekten usanıp, kadınlar roman falan yazamaz diye tutturan erkekleri artık yerin dibine batıracak denli büyük romanlar yazana dek. Asıl sorun, üçüncü sınıf erkeklerin elde ettiğine erişebilmek için kadınların kesinlikle birinci sınıf işler yapmak zorunda olmaları. Çok tuhaf. Galiba şu senin düzleyici dediğin şeyin aynısı bu.’

Onunla konuşa konuşa, kendime göre bir kuram geliştirmiştim, beni bu kadar toplum dışı yapan şeyin ne olduğuyla ilgili bir kuramdı bu. Neden insanlar sporda ya da politikada başarı kazanmış birini kahraman ilan ederken, düşünmesini iyi beceren birini hor görüp ona kızıyorlar? Kafadaki düşünceler doğrudan doğruya para ya da iktidara yönelirse, o kişi yine kahraman oluveriyor. Aydın karşıtlığı bunun bütünü değil, bir parçası gibi görünüyor. Her şeyi yıkıp tek bir düzeyde eşitlemek, herkesin karıncalar gibi aynı olduğu bir düzeyde; ben buna, ‘düzleme’ diyorum; gerçi bu günlerde seçkin karşıtlığı gibi cafcaflı ya da demokrasi gibi yersiz, üzerinde enikonu kafa yormaya girişmeden ağza alınmaması gereken sözler kullanılıyor ya olsun.” (s. 40-41)

Le Guin, Ursula K. (1995). Her Yerden Çok Uzakta, (çev. Semih Aközlü), İmge Kitabevi Yayınları, Ankara.