Map of St. Petersburg in 1705. Historical reconstruction (1853)
“St. Petersburg’un kuruluşu yukarıdan aşağı, zorbaca yürütülen ve dayatılan dünya modernleşme tarihinin, belki de en dramatik kertesidir. I. Peter, bu şehri 1703’de, Neva (“Çamur”) Nehrinin Lagoda Gölünden topladığı sularını getirip Baltık Denizine açılan Finlandiya Körfezine döktüğü yerde kurmaya başladı. Burasını büyük bir donanma üssü ve ticaret merkezi olarak kurmayı tasarlamıştı. Petro, Flemenk doklarında çıraklık yapmıştı. Tahta geçtiğinde ilk başarısı Rusya’yı bir deniz gücü haline getirmek oldu. Şehir, o sıralarda ülkeyi ziyaret eden bir İtalyan seyyahın dediği gibi, “Avrupa’ya açılan bir pencere olacaktı: hem fiziksel anlamda -Avrupa ile evvelce olamadığınca yakın ilişki kurulabilecekti- hem de simgesel anlamda. Her şeyden önce Petro, Rusya’nın başkentini burada, pencereleri Avrupa’ya açılan bu yeni şehirde kurularak yüzyıllara dayalı bir geleneği ve dinsel havası olan Moskova’nın işini bitirmek istiyordu. Demeye getiriyordu ki, Rus tarihi tertemiz bir sayfada yepyeni bir başlangıç yapmalıdır.
Bu sayfaya yazılanlar tamamen Avrupai olacaktı: Bu nedenle Petersburg’un kuruluşu baştan sona İngiltere, Fransa, Hollanda ve İtalya’dan getirilen mimar ve mühendislerce planlanıp tasarlandı.
Bu şehir, Amsterdam ve Venedik gibi bir adalar ve kanallar sistemi üzerine yayılacak; şehir merkezi kıyı boyunca uzanacaktı. Modeli, Rönesans’tan beri Avrupa’da geçerli standartlara uygundu; gelgelelim tüm şehirleri Ortaçağ’dan kalma eğri büğrü, dolambaçlı sokaklarla dolu Rusya’nın alışık olmadığı bir tarzda geometrik ve düz hatlıydı. Devlet resmi evrak kâtibi, bu yeni düzen karşısındaki tipik şaşkınlığı ifade eden bir şiir yazmıştı:
geometri ortaya çıktı,
kadastro her şeyi kaplıyor.
Ölçülemeyen bir şey kalmadı yeryüzünde.
Öte yandan, yeni şehrin belli başlı tüm özellikleri Ruslara özgüydü. Batıdaki hiçbir yönetici böylesine muazzam ölçekte bir inşaata girişemezdi. On yıl içinde bu bataklıkların ortasında 35.000 bina yükseldi; yirmi yıl içinde nüfus 100.000’e yaklaşmış ve Petersburg, bir gece içinde Avrupa’nın büyük metropollerinden biri olmuştu.” (s. 237-238)
Berman, Marshall (2013). Katı Olan Her Şey Buharlaşıyor, (çev. Ümit Altuğ ve Bülent Peker), İletişim Yayınları, İstanbul.
Map of St. Petersburg in the 1720s by Johann Homann
Salutatorium 
Yorum bırakın