A Priori ve A Posteriori Ne Demek?

“1. Önerme, kavram, akıl yürütme ve bilgi türleri arasında yapılan ve temelde, önermelerin doğruluklarına ilişkin bilgiyi nasıl elde edebildiğimiz konusuyla ilgili olan temel ayırım.
Buna göre, a priori bir önerme, doğru ya da yanlış olduğu deneye başvurmadan, deneyimden önce ya da tecrübeden bağımsız olarak bilinen önermedir. Başka bir deyişle, bütünün parçalarına eşit olduğu önermesi a priori bir önermedir, çünkü, biz onun doğru olduğunu deneyden bağımsız olarak biliriz. Eşdeyişle, bu önermede geçen terimlerin ne anlama geldiğini bildiğimiz zaman, onun tümel olarak ve zorunlulukla doğru olduğunu ve hiçbir deneyin onu çürütemeyeceğini biliriz. A posteriori önerme ise, doğruluk ya da yanlışlığına, deneyime başvurularak, önermede iddia edilen şeylerin gerçeklikte nasıl olduğuna bakılarak karar verilen önermedir.
2. Akıl yürütmeler için, deneyime bağımlı olup olmamalarına veya öncüllerden mi sonuca yoksa sonuçtan mı öncüllere gittiklerine bakılarak oluşturulan ayırım. Buna göre, öncüllerden sonuca giden akıl yürütme ya da kanıtlama a priori, buna karşın sonuçtan öncüllere giden bir akıl yürütme a posteriori bir akıl yürütmedir. Ya da a priori bir akıl yürütme, sonucun, matematiksel veya geometrik bir ispatta olduğu gibi, öncüllerden tümdengelimsel olarak çıktığı bir akıl yürütmedir. Başka bir deyişle, a priori bir akıl yürütmede, öncüller doğru ve sonucun bu öncüllerden çıkmasını sağlayan çıkarım kalıbı geçerliyse, sonucu doğrulamak için deneyime hiçbir şekilde ihtiyaç ve duyulmaz ve hiçbir deney onu çürütemez. Buna karşın, a posteriori bir akıl yürütme,
sonucun öncüller tarafından ne kadar çok desteklenirse desteklensin, hiçbir şekilde zorunlu kılınmadığı bir akıl yürütmedir” (s. 67-68).