Halide Edib Adıvar – Mor Salkımlı Ev

halide edip adıvar

“Bayram el öpmekle başlar. En evvel Büyükbabanın odasına gittik. En çok sevdiği erkek torunu Refet öldükten sonra çok mahzun ve huzursuzdu. Selamlıkta yukarı aşağı dolaşmadığı zaman odasına yaralı, ihtiyar bir aslan gibi kapanırdı.

Bize çok şefkat gösterdi, köşe minderine oturttu, dolaptan ekmek çıkardı, Kemah’dan henüz gelmiş olan beyaz peyniri üstüne sürdü, aynı zamanda dut kurusu ve kuru kaymak ikram etti. Daha sonra da birer mendil verdi: <<Her gün odama gel Halit, sana elma alacağım>> dedi. Bana Halit demesinin sebebini, ne zaman öldüğünü ve sözlerini hatırlayamadığım Refet’in, bana Halit demesinden ileri geldiğini sonra söylediler. Büyükbabadan sonra üst kata Saraylı Hanım Teyze’nin odasına çıktık. Bize lokum ikram etti ve birer ipek mendil verdi. Fakat bu odadaki o günü bana hiç unutturmayan şey, kütüphanesinden bir Afrika Seyahatnamesi* çıkartıp okuması oldu. Resimleri gösterirken okuyor, anlatıyor. Afrika denilen o esrarlı ülkeyi canlandırıyordu. Haminnenin dediği gibi, taşa bile okuma öğretecek hususi bir kabiliyeti vardı. Esasen komşulardan birkaç genç kızı okutmuş ve yetiştirmişti. Bana, her halde bu Seyahatname yepyeni bir dünya açtı. Ondan sonra okumak için içimde müthiş bir heves uyandı, Saraylı Hanım Teyze’yi çok sevmeye başladım.

Mahmure Abla -ne zaman bilmiyorum- Cavide Hanım adlı bir hususi hocanın açtığı mektebe kısa bir müddet için gitmişti. Ben de oraya gitmek istediğimi söyleyince << Hallim Kadın’dan korkan küçük çocuklar okuyamaz>> diye bana kurum sattı. Hallim Kadın beni korkutmak için evde icat edilen <<geliyor>> diye aklımı başımdan alan muhayyel bir dişi umacı idi. Hallim Kadın’ın eski ahırlarda, ambarlarda, sarnıçlarda dolaştığını söylerlerdi. Onun için evin altındaki at ahırı beni fena halde korkutuyordu. Mahmure Abla arada bir, evin muhtelif dolaplarından birine saklanır, acayip sesler çıkararak: <<Hallim Kadın geliyor>> diye bağırdığı zaman tüylerim ürperirdi” (s. 64-65).

Adıvar, Halide Edib (2003). Bütün Eserleri – Mor Salkımlı Ev, Özgür Yayınları, İstanbul.

*Schweinfurth, Georg. Afrika Seyahatnamesi, (çev. Bahriye Ahmed), İstanbul, 1292/1875.

Georg schweinfurth