Descartes – Kurallar~Meditasyonlar

“6. Şimdi varsayalım ki düş görüyoruz ve tüm bu tikeller, örneğin gözlerimizi açmamız, kafamızı sallamamız, ellerimizi uzatmamız vb. gerçek olmasın; ve giderek ne böyle ellerimiz ne de böyle bütün bir bedenimiz olsun; gene de aynı zamanda kabul etmeliyiz ki bize uykuda görünen şeyler ancak olgusal şeylere öykünme olarak oluşturulabilen tablolar gibidir, ve dolayısıyla en azından o genel şeyler, örneğin gözler, bir kafa, eller ve bütün bir beden imgesel değil ama gerçekten varolan şeylerdir. Çünkü, gerçekten de, ressamlar, üstelik sirenler ve satirleri en büyük beceri ile en olağandışı biçimler yoluyla temsil etmeye çalıştıkları zaman bile, onlara bütünüyle yeni doğalar veremezler; ama yalnızca değişik yaratıkların parçalarını karıştırırlar; ya da eğer belki de hiçbir biçimde benzeri görülmemiş yeni bir şey düşünürlerse, ve yapıtları salt uydurma ve düzmece bir şeyi temsil ediyorsa, hiç kuşkusuz en azından onu oluşturan renkler gerçek olmalıdır. Ve aynı nedenle, üstelik bu genel şeyler, gözler, kafa, eller ve benzerleri imgesel olabilseler de, aynı zamanda en azından gerçek olan daha yalın ve daha evrensel başka şeylerin olduğunu kabul etmeliyiz ki, bunlardan, tıpkı gerçek renklerden olduğu gibi, şeylerin düşüncelerimizde bulunan tüm o gerçek ve olgusal, ya da düzemece ve düşlemsel imgeleri oluşur” (s. 90-91).

“8. Belki de bu nedenledir ki bundan Fiziğin, Gökbilimin, Tıbbın ve erekleri olarak bileşik şeylerin irdelenmesini alan tüm öteki bilimlerin çok kuşkulu ve belirsiz oldukları, ama Aritmetik, Geometri, ve böyle yalnızca en yalın ve en genel şeyleri ele alan ve bunların gerçekten varolup olmadıkları ile kaygılanmayan bilimlerin pekin ve kuşku duyulamaz şeyler kapsadıkları vargısını çıkardığımız zaman uslamlamamız haksız değildir. Çünkü ister uyanık ister uykuda olayım, iki artı üç birlikte her zaman beş eder, ve karenin hiçbir zaman dörtten çok kenarı olamaz, ve böylesine açık ve görünürde olan gerçekliklerin herhangi bir yanlışlığa ya da belirsizliğe açık olabilmeleri olanaklı görünmez” (s. 91).

Descartes, Rene (1997). Anlığın Yönetimi İçin Kurallar*İlk Felsefe Üzerine Meditasyonlar, (çev. Aziz Yardımlı), İdea Yayınevi, İstanbul.