Voltaire – Felsefe Sözlüğü

‘Beau, Beaute’

Güzel, Güzellik

“Bir kurbağaya güzelliğin, asıl güzelin, kalon‘un ne olduğunu sorunuz. Size bunun, küçük kafasından fırlamış iki patlak iri gözü, yassı ve geniş suratı, sarı karnı, esmer sırtı ile dişisi olduğunu söyleyecektir. Gineli bir zenciye sorunuz; onun için güzel, kara, yağlı bir deri, batık gözler,yayvan bir burundur.

Şeytana sorunuz; size güzelin bir çift boynuz, dört cırnakla bir kuyruk olduğunu söyleyecektir. Nihayet filozoflara danışınız, size saçma sapan sözlerle karşılık vereceklerdir; onlara öz güzelliğin asıl örneğine, kalon‘a uygun bir şey lazımdır.

Bir gün, bir filozofla birlikte bir tragedya seyrediyordum. ‘Ah, ne güzel!’ diyordu. ‘Bunda ne gibi bir güzellik buluyorsunuz?’ dedim. ‘Yazar amacına ulaşmış,’ dedi. Ertesi gün aldığı bir ilaç kendisine iyi gelmişti. Ona, ‘İlaç amacına ulaştı; işte güzel bir ilaç!’ dedim. Bir ilaca güzel denemeyeceğini, bir şeye güzel adını verebilmek için insana hayranlık duyurması, zevk vermesi gerektiğini anladı. Bu tragedyanın kendisinde o iki duyguyu uyandırdığını ve güzelin, kalon‘un bu olduğunu kabul etti.

Birlikte İngiltere’ye gitmiştik; orada aynı oyunun çok iyi bir çevirisini oynadılar; bütün seyircileri esnetti. Dostum, ‘O… Demek kalon İngilizlerle Fransızlar için aynı şey değilmiş,’ dedi. Birçok düşünceden sonra, Japonya’da ayıp olmayanın Roma’da ayıp olduğu; Paris’te moda olanın Pekin’de moda olmadığı gibi, güzelliğin de pek bağıntılı olduğu sonucuna vardı ve güzellik üzerine uzun bir kitap yazmak zahmetinden kurtuldu” (s. 55).

Voltaire (2011). Felsefe Sözlüğü, (çev. Lütfi Ay), İnkılap Kitabevi, İstanbul.